Amortisör, bir aracın süspansiyon sisteminde yer alan en önemli parçalardan biridir. Yoldaki sarsıntı, titreşim ve darbelerin emilimini yapan bu parça, sürüş esnasında konfor sağlar. Ana işlevi, yayların salınımını kontrol etmek ve tekerleklerin yolla sürekli olarak temasını korumaktır.
İçerisinde genellikle hidrolik sıvı olan bu parça, silindir şeklindedir. Araba zeminden yükseldiğinde ya da zıpladığında, piston sıvının içinden geçerek bir direnç oluşturur. Oluşan direnç ise hareketin sona ermesini sağlar. Bu nedenle bazı durumlarda sönümleyici ya da damper kelimeleri de kullanılır.
Amortisör Arızası Nasıl Anlaşılır?
Amortisör arızası genellikle aşınma, darbe ya da sıvı sızıntısı sebebiyle ortaya çıkar. Arızalı olan kısım, konforun azalmasına neden olurken sürüş güvenliğini de tehlikeye sokar. Arıza genelde şu belirtilerle anlaşılır:
● Araç, eğer normalden fazla zıplıyorsa ya da oluşan sarsıntı hemen sona ermiyorsa, arıza kaynaklı olabilir.
● Virajları dönerken fazla savrulma olur.
● Ani frenle öne itilme olabilir.
● Lastiklerde dengesiz bir aşınma görülebilir.
● Parçanın çevresinde yağ sızıntısı görünüyorsa sorun oluşturabilir.
● Araçtan farklı sesler geliyorsa arıza habercisi olarak değerlendirilebilir.
Parçada oluşan sorunlar, sürüş güvenliğini tehlikeye atar. Belirtilen unsurlara benzer bir durumla karşılaşılması hâlinde profesyonel destek alınması önemlidir.
Amortisör Neden Bozulur?
Bu parçanın bozulmasına neden olan pek çok faktör bulunur. Sürüş güvenliğini ve konforu azaltan ve arızalara sebep olan durumlar şu şekilde açıklanabilir:
● Kötü yol koşulları, parçaya darbe bindirir.
● Aracın kapasitesinin üzerinde yük taşımak, bu parçanın zorlanmasına neden olabilir.
● Ani fren ve hızlı viraja girme gibi durumlar, parçanın ömrünü kısaltır.
● Parça içerisinde bulunan sıvı, sızıntı yaparsa sönümleme etkisi kaybolur.
● Zamana bağlı olarak bu parça, yıpranabilir. 70.000 ila 100.000 kilometre sonrasında performans düşebilir.
● Pas ve korozyona bağlı olarak metal parçalar zarar görebilir. Bu durumla, özellikle kış aylarında karşılaşılır.
Yol durumu, sürücü kusurları ve zamana bağlı olarak yıpranma oluşabilir ve bu durum parçanın bozulmasına yol açabilir.
Amortisör Neden Kırılır?
Amortisör, malzemesi sayesinde son derece dayanıklı bir parçadır. Ancak olağanüstü durumlar ve bakımsızlık, kırılmasına neden olabilir. Kırılmaya yol açan başlıca nedenler ise şu şekildedir:
● Şiddetli darbeden kaynaklanan kırılmalar olabilir. Örneğin; çukura sert girme ya da kaldırıma çarpma gibi olaylarda parça zarar görebilir.
● Araç kapasitesinin üzerinde yük yüklenmesi, aşırı bindirme kaynaklı olarak kırılmaya sebebiyet verebilir.
● Özellikle kış şartlarında tuzlu yollarda kullanılan araçların amortisörü, pas ve korozyona bağlı olarak zarar görebilir.
● Üretim kaynaklı olarak da kırılma meydana gelebilir. Kalitesiz malzeme kullanımı, parçanın kısa sürede aşınmasıyla sonuçlanabilir.
● Montaj sırasında yapılan hatalardan kaynaklanan bir kırılma olabilir. Yanlış ya da gevşek montaj, aşırı titreşim oluşturur ve kırılmaya yol açabilir.
Çeşitli nedenlerden kaynaklı olarak parça zarar görebilir. Sürücü kaynaklı olan sorunların önüne geçmek için daha dikkatli davranılması gerekir. Montaj hatası ya da yol koşulları, parçaların daha kısa sürede aşınmasına sebep olabilir.
Amortisörden Neden Ses Gelir?
Amortisör kısmından gelen seslerin birden fazla nedeni olabilir. Bu sesler arıza habercisi olabilir. Seslerin sebepleri ise şu şekilde sıralanır:
● Parçanın içinde yer alan piston ya da valfler aşınırsa “çıtırtı” veya “gıcırdama” benzeri sesler gelir.
● Montaj sırasında gevşek bırakılan vidalar ya da gevşeyen burçlar, ses çıkmasına neden olur.
● Hidrolik sıvının azalması durumunda sönümleme azaldığından sert vuruntu sesleri oluşur.
● Parçada kırık ya da çatlak olması hâlinde, metal çarpma sesleri gelir.
● Amortisör yuvasına sıkışan kir ya da taşlar, sürtünme benzeri bir ses oluşturur.
Eğer araba amortisör kısmından bu tarz sesler geliyorsa ciddiye alınması gerekir. Sesin kaynağı, büyük arızaların habercisi olabileceğinden profesyonel destek alınması önemlidir.
Amortisör Takozu Nasıl Değiştirilir?
Amortisör takozu, araçla parça arasında oluşan darbeleri emmeye yardımcı olur. Zamanla aşınma ve çatlamalar oluşabilir. Bu durum, amortisör takozu sesi çıkmasına neden olur. Değişim işlemi, teknik bilgi gerektirir. Eğer teknik bilgi sahibi değilseniz, profesyonel destek almanız önerilir. Değişim işleminin adımları, şu şekilde listelenebilir:
● Aracın tekerlekleri sökülür ve güvenli bir şekilde krikoyla kaldırılır.
● Parça, yerinden çıkarılır.
● Yay kompresörüyle sıkıştırma işlemi yapılır.
● Eski takoz yerinden sökülür.
● Yeni takoz monte edilir.
● Yay tekrar gevşetilir.
● Parça yerine takılır ve tüm vidalar sıkılır.
Özellikle yay sıkma işlemi, son derece tehlikeli olabilir. Bu nedenle işlemi profesyonel alanlarda yapmak gerekir. Yanlış bir hamle ya da uygulama, araca ve size zarar verebilir.
Amortisör Değişimi Kaç Saat Sürer?
Değişim işlemi aracın modeline, parça sayısına ve işin detayına göre farklı sürelerde tamamlanır. Eğer yalnızca amortisör değişecek ise bu işlem yaklaşık otuz dakika ya da bir saat sürer. Fakat genellikle ön ve arka parçalar beraber değişir. Bu durumda süre iki saate kadar uzayabilir.
Değişen parça sayısı arttıkça amortisör tamiri uzar. Ancak süreyi etkileyen birincil faktör, araç yapısı olarak belirtilir. Bazı otomobillerde değişim işlemi son derece basittir. Fakat SUV ya da özel araçlarda parçaya ulaşım zaman alacağından süreç uzar. Basit bir değişim işlemi, kısa sürede tamamlanabilirken detaylı tamir yaptırmak birkaç saat sürebilir.
Amortisörler Ne Zaman Değiştirilmeli?
Amortisör, genellikle her 70.000 ila 100.000 kilometre arasında kontrol edilmelidir. Aşınması durumunda değişim işleminin yapılması gerekir. Ancak bazen daha kısa sürelerde de değiştirmek gerekebilir. Sürüş tarzı, malzeme kalitesi, montaj işlemindeki ustalık ve yol koşulları, değişim süresini etkiler.
Parçada kırılma olması durumunda mutlaka değiştirilmesi gerekir. Kırık olan parça, kullanılmamalıdır. Aksi hâlde sürücü ve araç sağlığı tehlikeye girebilir. Sorun çıkmaması durumunda uzun süre kullanabilirsiniz ancak kırılma, yağ sızıntısı ve yaylanma hissinde bozulma durumunda acilen değişmesi gerekir.
Amortisör Değişimini Kim Yapar?
Parça değişimi, yetkili servisler tarafından yapılır. Bu işlem, özel alet ve teknik bilgi gerektirdiğinden profesyonel destek alınması gerekir.
Yay sıkma ve gevşetme işlemleri, profesyonel ekipman ve tecrübe gerektiren bir aşamadır. Yanlış yapılan bir işlem, sürüş güvenliğini ciddi şekilde tehlikeye atar. Bu nedenle yetkili servislerden ya da alanında uzman mekanik ustalarından destek alınması önerilir.
Amortisör Patlaması Neden Olur?
Patlama genellikle, basınçlı sıvının ya da gazın ani bir şekilde dışarı çıkmasından kaynaklanır. Bu durum ciddi bir arızanın işareti olarak görülür. Aşırı darbe ya da yük binmesi sonucunda patlama meydana gelebilir.
Üretim hatası, aşırı ısınma, korozyon ve conta bozulmaları, patlamaya sebep olan faktörler olarak sıralanabilir. Patlayan parça, aracın süspansiyon sistemine zarar verir. Aynı zamanda güvenli bir sürüşe engel olur. Böyle bir durumla karşılaşılması hâlinde profesyonel destek alınması önemlidir.
Arabada Kaç Tane Amortisör Var?
Araçlarda genelde dört adet amortisör kullanılır. İki ön ve iki arka olmak üzere sağ ve sol kısımlarda bulunur. Ancak bu sayı, bazı spor ve lüks araçlarda değişiklik gösterebilir. Otomobillerde standart olarak dört adet bulunurken kimi araçlarda fazla kullanılabilir.
Bazı spor, lüks ya da arazi araçlarında daha gelişmiş sistemlere yer verilir. Ek amortisör ya da elektronik destekli süspansiyon sistemleri olabilir. Bunların dışında genel olarak otomobillerde dört adet bulunur.
