Ehliyetsiz araç kullanmak hem sürüş güvenliğini tehlikeye atan hem de ciddi yasal sonuçlar doğuran bir ihlaldir. 2025 yılında ehliyetsiz araç kullanma cezası, bir önceki yıla göre yeniden değerlendirme oranına bağlı kalınarak artırılmıştır. Bu ceza yalnızca sürücüyü değil aynı zamanda ehliyetsiz kişiye aracını kullandıran araç sahibini de etkileyen yaptırımlara sahiptir.
Ehliyetsiz araç kullanmak, yalnızca para cezasıyla sonuçlanmaz. Araç trafikten men edilebilir veya sürücü hakkında adli işlem başlatılabilir. Özellikle bu ihlalin tekrarlanması hâlinde daha ağır yaptırımlar devreye girer. 18 yaş altı ehliyetsiz araç kullanma cezası ise kişinin yaşına göre farklı bir kategoride değerlendirilir. Kabahatler Kanunu'nun 11. maddesine göre 15 yaş ve altındaki kişilere idari para cezası kesilemeyeceğinden bu durumlarda cezai yaptırımlar sürücünün ailesine veya aracı kullandıran kişiye uygulanabilir.
Ehliyetsiz araç kullanma cezalarının ağır olmasının temel nedeni, sürüş güvenliğini sağlamak ve kazaları önlemektir. Ehliyet, sürücünün temel trafik bilgilerini ve güvenli sürüş yeteneklerini ölçen bir belgedir. Ehliyetsiz sürüş hem sürücünün hem de trafikte bulunan diğer insanların hayatını riske attığı için, yasal düzenlemelerle sürücülerin ehliyetsiz araç kullanmasının önüne geçmek hedeflenmiştir.
Ehliyetsiz Araç Kullanmanın Cezası Ne Kadar?
2025 yılında ehliyetsiz araç kullanma cezası, önceki yıllara göre daha ağırlaştırılmıştır. Bu ceza yalnızca maddi yaptırımlarla sınırlı kalmaz ve çeşitli ek yaptırımlar da içerir. İlk kez ehliyetsiz araç kullanırken yakalanan sürücülere 18.677 TL para cezası uygulanır. Ancak bu ceza sürücünün durumuna ve aracın sahibine göre farklı şekilde genişletilebilir. Eğer aracı kullanan kişi ile araç ruhsatının sahibi farklı kişiler ise her iki tarafa da aynı miktarda ceza kesilir.
Ehliyetsiz araç kullanmanın farklı tipleri vardır:
● Sürücü belgesi iptal edildiği hâlde motorlu araç kullanmak,
● Mahkemelerce veya Cumhuriyet Savcılıklarınca ya da Karayolları Trafik Kanununda belirtilen yetkililerce sürücü belgesi geçici olarak ya da tedbiren geri alındığı hâlde motorlu araç kullanmak,
● Sürücü belgesiz olarak motorlu araç kullanmak söz konusu olduğunda ödenmesi gereken ceza tutarı 18.677 TL’dir.
3 kez ehliyetsiz araç kullanma cezası ve 4 kez ehliyetsiz araç kullanma cezası gibi tekrar eden durumlarda hem araç kullanan kişi hem de aracın sahibi için 2918 sayılı Kanun'un 36/3-a maddesinden işlem yapılır. Sürücü belgesine sahip olunması ancak bulundurulmaması söz konusu olduğunda ve bu durumun tekrarı edilmesi hâlinde de aynı ceza yeniden kesilir. Ancak yukarıdaki durumlardan birinin tekrarı durumunda para cezasına ek olarak aracın trafikten men edilmesi veya hapis cezası gibi yaptırımlar gündeme gelebilir.
Ehliyetsiz araç kullanmanın yanı sıra yanlış ve/veya eksik sürücü belgesi ile araç kullanılması söz konusu olduğunda da cezai yaptırım uygulanır.
● Sürücü sertifikasını sınıfına uygun sürücü belgesine dönüştürmeden karayolunda motorlu araç kullanma durumunda 9.267 TL,
● Sürücü belgesi sahiplerinin, sürücü belgelerinin sınıfına göre sürmeye yetkili olmadıkları motorlu araçları sürmeleri durumunda 9.267 TL,
● Geçerlilik süresi dolan sürücü belgesi ile motorlu araç kullanılması hâlinde 3.755 TL,
● Dış ülkelerden aldıkları sürücü belgeleri ile yönetmelikte belirtilen süreye ve şartlara aykırı olarak motorlu araç kullanıldığında 3.755 TL,
● Araç kullanırken sürücü belgesinin bulundurulmaması ve yetkililerin belge talebinde belgenin gösterilmemesi söz konusu olduğunda ise 2.167 TL ödenmesi gerekir. Bu maddi cezanın yanı sıra ehliyetsiz araç kullanma ceza puanı da 20 olarak belirlenmiştir.
Ehliyetsiz Hangi Araçlar Kullanılır?
Ehliyetsiz araç kullanmak yasalara aykırı ve cezai yaptırımlarla sonuçlanan bir ihlaldir. Ancak bazı araç türlerinde ehliyet gereksinimi farklılık gösterebilir. Otomobil, motosiklet, minibüs ve kamyonet gibi araçlar için ehliyet zorunludur. Ehliyetsiz bu tür araçları kullanmak, ciddi para cezalarına ve yasal yaptırımlara yol açar. Öte yandan, bazı araçlar için özel izin veya belirli kurallar dahilinde ehliyetsiz kullanım mümkün olabilir.
Ehliyetsiz Kullanılabilecek Araçlar
Bazı araçlar, belirli kurallar dâhilinde ehliyetsiz kullanılabilse de bu araçların kullanımında dikkat edilmesi gereken önemli detaylar vardır:
Elektrikli Scooter ve Bisiklet: Elektrikli scooter ve pedal destekli bisikletler, ehliyet gerektirmeden kullanılabilir. Ancak belirli yaş sınırları ve hız limitleri geçerlidir. Elektrikli scooter kullanıcılarının 15 yaşından büyük olması ve bisiklet yollarını kullanması zorunludur.
Tarım Araçları ve İş Makineleri: Traktör, biçerdöver ve iş makineleri, özel izin ve belirli ehliyet türleri gerektirir. Ancak tarla veya çalışma alanı içinde yapılan sürüşlerde ehliyet zorunlu olmayabilir. İş makinesi kullanımında iş güvenliği gereklilikleri sebebiyle ehliyetin yanı sıra farklı belgelerin de olması gerekebilir. Bu araçların trafikte ehliyetsiz kullanımı cezaya tabiidir.
Golf Arabası ve Özel Elektrikli Araçlar: Bazı kapalı alanlarda (oteller, golf sahaları) kullanılan bu araçlar için ehliyet gerekmez. Ancak bu araçları trafikte kullanmak yasal değildir.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası Nasıl Ödenir?
Ehliyetsiz araç kullanma cezası, sürücüye tebliğ edildikten sonra 30 gün içinde ödenmelidir. Bu süreyi geçtiğinde, cezanın üzerine gecikme faizi eklenmeye başlar. Ceza ödemesinin yapılabilmesi için cezanın sürücüye tebliğ edilmesi gerekir.
Cezanın sürücüye iletilmesi birkaç farklı yolla gerçekleşir:
● Trafik kontrolünde ceza kesildiğinde, ceza doğrudan sürücüye tebliğ edilir.
● Plaka üzerinden kesilen cezalar, sürücünün kayıtlı adresine posta yoluyla bildirilir.
● E-Devlet ve GİB sistemi üzerinden cezanın varlığı sorgulanabilir.
Ehliyetsiz araç kullanma cezası tebliğ edildikten sonra belirtilen süre içerisinde ödenmelidir. İlk 15 gün içinde ödeme yapılması durumunda, ceza tutarına %25 indirim uygulanır.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası Nereden Ödenir?
Ehliyetsiz araç kullanma cezası, sürücüye tebliğ edildikten sonra belirtilen süre içinde ödenmelidir. Cezanın ödenebileceği farklı platformlar ve yöntemler sayesinde bu işlem oldukça kolaylaştırılmıştır.
Cezayı ödemek için birkaç farklı yöntem tercih edilebilir:
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) İnternet Sitesi: GİB’in resmî internet sitesine giriş yaparak “Trafik Cezası Sorgulama ve Ödeme” bölümünden ceza ödenebilir. Ödeme işlemi, kredi kartı veya banka kartıyla yapılabilir.
Banka Şubeleri veya İnternet Bankacılığı: Birçok banka hem şubeden hem de internet bankacılığından trafik cezası ödeme seçeneği sunar. Bankanızın mobil uygulamasına giriş yaptıktan sonra “Ödemeler” veya “Trafik Cezası Ödeme” bölümünü kullanarak işleminizi gerçekleştirebilirsiniz.
Vergi Daireleri: Ehliyetsiz araç kullanma cezanızı doğrudan en yakın vergi dairesinden nakit veya kredi kartıyla ödeyebilirsiniz. Özellikle online ödeme yapma imkânı olmayan kişiler için bu yöntem tercih edilebilir.
PTT Şubeleri: PTT şubeleri, trafik cezası ödeme işlemlerini kabul eder.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası İndirimi Ne Kadar?
Ehliyetsiz araç kullanma cezası indirimi, sürücülere erken ödeme yaptıkları takdirde sunulan bir fırsattır. Cezanın tebliğ edilmesinin ardından ilk 15 gün içinde ödeme yapılması durumunda, ceza tutarında %25 indirim uygulanır. Ancak bu süre aşıldığında indirim hakkı kaybedilir.
18.677 TL olan ehliyetsiz araç kullanma cezası, erken ödeme yapıldığında 14.007 TL olarak ödenir. İlk 15 gün içinde ödeme yaparak %25 indirim hakkından yararlanabilirsiniz.
