Araçlarda Kara Kutu Nedir?

Herhangi uçak kazası durumunda her zaman bir kara kutu aranır; çünkü bu kara kutu, uçuşla ilgili verileri taşıyan kurşun geçirmez bir veri kaydedicidir. Bu kutu sayesinde kaza öncesi uçağın ya da uçak içinin durumuna dair bilgiler elde edilir ve kazanın sebebi ortaya çıkarılabilir. Olay Veri Kaydedici (EDR) olarak da bilinen bu cihazlar, çoğunlukla uçakların kokpitinde bulunan kara bir kutuya benzer. Yine de bir arabanın EDR'si ile havacılıkta bilindiği şekliyle kara kutu arasında gerçekten de birçok fark vardır. Ancak araba kara kutusu da hemen hemen aynı mantıkla çalışan bir kutudur ve araç hakkında pek çok bilgiyi kaydeder. Avrupa Birliği tarafından belirlenen yasalara göre ise 6 Temmuz 2022 tarihinden itibaren üretilecek tüm araçlarda zorunlu kılınmıştır. Kısaca yeni araçlarda artık böyle bir depolama modülüne sahip olmak mümkündür. Peki araba kara kutusu nedir? Ne tür bilgileri kaydeder? Ve araç kara kutusu kişisel veriler için gizlilik ihlaline neden olur mu? Gelin bu küçük veri kaydediciler hakkında merak edilenlere birlikte göz atalım.

Araba Kara Kutusu Nedir?

Araba kara kutusu, arabanızın belirli sürüş verilerini depolayan küçük bir kutu veya bir çiptir. Bir kaza durumunda aracın sürüş koşullarını kaydetmek ve depolamak için kullanılır. Dışa doğru, aracın içine, koltuğun altına veya orta konsolun altına yerleştirilmiş küçük bir bilgisayar sabit diskini andırır. Bir kazadan önceki ve sonraki tüm verileri kaydeder ve saklar, böylece kaza anını analiz etmek mümkün hale gelir. Genellikle 30 ila 10 saniyelik kısa kayıtlar yapar. Bu nedenle eski veriler sürekli olarak silinir ve üzerine yeni bilgiler yazılır. Bununla birlikte araba kutusu şu durumlarda tetiklenir ve kalıcı veri kaydı oluşturmaya başlar:

● Pasif bir güvenlik sisteminin, yani bir kemer gerdiricinin veya hava yastığının etkinleştirilmesi,

● Çarpışma anında belirli bir hız eşiğinin aşılmasının kaydedilmesi,

Araba Kara Kutusu Nasıl Çalışır?

Araba kara kutusu, ilgili trafik olaylarının verilerini tam anlamıyla kaydeder. Araçlar kara kutu ile üretilmediyse sonradan kurulum imkanı mevcuttur. Ancak pek çok üretici uzun zamandır kara kutu uygulamasını araba modellerine entegre etmiştir. Kara kutu genellikle motor yönetim sistemine veya hava yastığı kontrol ünitesine uygulanır.

Araba kara kutusu kaza öncesi ve sonrası için veri toplaması gerektiğinden arabalara farklı sensörler yerleştirilmelidir. Bu sensörler, hız, fren, mesafe, konum, emniyet kemeri gibi bilgileri toplar ve kara kutuya iletir. Kaza anında hava yastıkları açıldıktan 10 saniye sonrasına kadar bilgiler toplanmaya ve iletilmeye devam eder. Kazadan sonra polis gibi bağımsız bir taraf kara kutudan bilgileri okuyabilir.

Araç Kara Kutuları Hangi Verileri Toplayabilir?

Araç ve sürücünün davranışı hakkında tam olarak hangi bilgilerin bir kara kutu tarafından saklandığı modele ve üreticiye göre değişir. Ancak olayların nasıl geliştiği ve neden kaynaklandığını anlamanızı sağlayan bazı veriler şunlardır:

● Zamanlama: Olay saati,

● Konum: Arabanın bulunduğu yer,

● Araç hızı: Saatte kilometre cinsinden hareket hızı,

● Fren bilgisi: Frenleme hızı, frenleme yoğunluğu,

● Gaz pedalı konumu: Gaz pedalına basılma derecesi,

● Fren lambası anahtarı: Harekete geçirilmiş veya çalıştırılmamış,

● Motor devri: Dakikadaki krank mili devir sayısı,

● Hız değişimi: Ani hız değişimi,

● Emniyet kemeri davranışı: Emniyet kemerinin konumu,

● Dönüş sinyallerinin kullanımı.

Veriler yalnızca bir kaza durumunda (çarpışmadan önceki son otuz saniye ve sonrasındaki on saniye) fiilen kaydedilmesine ve örneğin yolcular arasındaki konuşmaların kaydedilmemesine rağmen birçok gizlilik sorusunu gündeme getirir. Ancak toplanan veriler, bir kazanın nedenini araştırmak için yalnızca hükümetler, güvenlik görevlileri, otomobil üreticileri tarafından kullanılabilir. AB'nin belirttiğine göre sigorta şirketleri de bu verilere erişemez.

Araba Kara Kutusu Kullanımı Neden Önemli?

Araç koşullarını ve parametre değerlerini kaydetmek için bir araba kara kutusu, araçta bulunan elektronik sensörler ve aktüatörler ağını kullanır. Bu sayede trafik kazasından hemen önceki an ve tam olarak çarpışma anı hakkında çok fazla netlik sağlayabilir. Özellikle kazayla ilgili koşullar ve parametre değerleri oldukça önemlidir.

Kara kutu, kat edilen fren mesafesi ve aracın sürüş hızı hakkında bilgi verir. Bu bilgiler, sürücü tarafından izin verildiği takdirde ya da mahkeme sonucuna göre sigorta şirketleri tarafından olayların daha kolay çözülmesine katkıda bulunabilir. Çünkü herhangi bir hasar talebi de sigorta şirketleri tarafından daha hızlı bir şekilde işleme alınır. 

Araba kara kutusu, karşı tarafla olan herhangi bir anlaşmazlığı çözmenize yardımcı olur. Siz de aracınıza kara kutu uygulaması yaptırarak ya da yeni araç alımlarınızda kara kutu olanlardan tercih ederek kaza anlarını belgeleyebilir, hasar tespit kaydı oluşturulmasını kolaylaştıran ve hatalı tarafın ortaya çıkmasını sağlayan kara kutu sayesinde sigorta işlemlerini daha kısa sürede tamamlayabilirsiniz.